आमाको पछ्यौरीको फेर समाउँदै तीजको मेला हेर्न जाँदा होस् या गाउँमा लाग्ने पूजामा आमासँगै जाँदा होस् भूमिकाले आमाको मिठो स्वर सुन्नु हुन्थ्यो । गीत गाउन सक्ने भए पनि आमालाई गाउनको लागि कि तीज आउनुपर्थ्यो कि भने गाउँमा कसैको घरमा सत्यनारायणको पूजा लाग्नुपर्थ्यो । त्यो भन्दा अन्त आमाले गाउने ठाउँ थिएन । भूमिका हुर्कदै गएपछि आमाको गुण उहाँमा सर्यो । सानैदेखि नाच्न, गाउनमा खप्पिस उहाँ विद्यालयमा हुने सांस्कृतिक कार्यक्रम हुन् या गाउँघरमा लाग्ने पूजा वा वर्ष दिनमा आउने तीज । त्यहाँ नाच्ने र गीत गाउने गर्न लाग्नुभयो । आमाले पनि आफ्नो सपना छोरीले पूरा गर्ने भइ भन्दै खुलेरै सहयोग गर्नुभयो ।
यसरी आमाको प्रभावमा नाच्न, गाउन सिक्नुभएकी भूमिकाले अहिले आफू मात्र होइन, आफूसँगै हजारौं दर्शकलाई नचाउनुहुन्छ । “आमाकै कारण मैले गीत गाउन सिकें, उहाँकै साथ र सहयोगले यहाँसम्म पुगें । शायद भगवानले आमाको सपना पूरा गर्न मलाई कला र गला दिनुभएको जस्तो लाग्छ,” नेपालमतसँग कुरा गर्दै भूमिकाले भन्नुभयो ।
लोक तथा दोहोरी गायिका भूमिका गिरीको घर दाङको देउखुरी हो । अहिले उहाँ आमा र भाइबहिनीसँग काठमाडौंमा बस्नुहुन्छ । जिल्लामा हुने स्टेज कार्यक्रमदेखि दोहोरी साँझको यात्रा गर्दै गायिकाको रूपमा स्थापित हुनुभएकी उहाँलाई स्टेज कार्यक्रममा बढी देख्न सकिन्छ । देश तथा विदेशमा हुने स्टेज कार्यक्रममा दर्शक÷स्रोतालाई झुमाउन सक्ने कला तथा गला भएकी उहाँले ‘स्टेज क्वीन’ उपनाम पाउनुभएको छ ।
१२ वर्षे सांगीतिक यात्रामा ५० भन्दा बढी दोहोरी गीत समेत गाइसक्नुभएकी उहाँका थुप्रै चर्चित गीत बजारमा छन् । दाङको विकट गाउँ नाकामा जन्मनुभएकी उहाँलाई जिल्ला हुँदै काठमाडौंमा आएर सांगीतिक क्षेत्रमा स्थापित हुन निकै संघर्ष गर्नुपर्यो । दुःखसुखका आरोह–अवरोह छिचोल्दै स्थापित हुनुभएकी भूमिकाको सांगीतिक यात्रा यसरी शुरू भएको थियो—
नेपाल र भारतको सीमा जोडिएको क्षेत्र हो दाङ । दाङको नाकामा ५ कक्षासम्म पढ्नुभएकी उहाँ कक्षा ६ मा पुगेपछि उहाँको परिवार नाकाबाट दाङकै देउखुरीमा झर्यो । देउखुरीको विद्यालयमा उहाँको पढाइ शुरू भयो । त्यो वेला गाउँमा रेडियो सुन्ने चलन बढी थियो । रेडियोबाट प्रसारण हुने लोकगीतसम्बन्धी कार्यक्रम खुब सुन्नुहुन्थ्यो । कहिलेकाहीं फोन गरेर गीत पनि गाउनुहुन्थ्यो ।
स्थानीय क्लबले आयोजना गर्ने सांस्कृतिक कार्यक्रममा गीत गाउन र नाच्न सबैभन्दा पहिले उहाँ नै तयार हुनुहुन्थ्यो । विस्तारै जिल्लामा हुने मेला महोत्सवमा पनि भाग लिन थाल्नुभयो । “मलाई टुक्का मिलाउन आउँथ्यो । दोहोरीमा जवाफ फर्काउन सक्ने भएकाले हरेक कार्यक्रम हुँदा मलाई निम्तो आउँथ्यो,” उहाँ भन्नुहुन्छ ।
मेला महोत्सवमा स्टेजमै गएर गाउन थालिसकेपछि उहाँलाई म दोहोरी गाउन सक्छु भन्ने अत्मविश्वास बढ्यो । त्यसपछि यही क्षेत्रमा करिअर बनाउँछु भन्ने सोच्नुभयो । तर, दाङमा पर्याप्त अवसर थिएन । कहिलेकाहीं हुने मेला महोत्सवले पुग्ने कुरा थिएन । अनि, काठमाडौंको यात्रा तय गर्नुभयो ।
काठमाडौंमा भूमिकाको साथी हुनुहुन्थ्यो । उहाँ काठमाडौं आउनुभयो र साथीसँगै बस्नुभयो । “साथी फाइनान्समा काम गर्नुहुन्थ्यो । म पनि उहाँसँगै बसेर काम खोज्न थालें । काठमाडौंमा भन्नेबित्तिकै काम पाउन साह्रै गाह्रो ! मसँग भएको सीप, क्षमता जे भने पनि त्यही गीत गाउन सक्ने थियो,” भूमिका काठमाडौं छिर्दाको अनुभव सुनाउनुहुन्छ, “यसै क्रममा दाङकै चन्द्र शर्मासँग भेट भयो । उहाँले एउटा दोहोरी साँझमा काम खोजिदिनुभयो । त्यसपछि पूर्ण व्यावसायिक रूपमा सांगीतिक क्षेत्रसँग जोडिएँ ।”
दोहोरीको साँझको यात्रा
भूमिकाको सपना पनि दोहोरी साँझमा काम गर्ने थियो । उहाँ भन्नुहुन्छ, “आखिर जे सपना बुनेर काठमाडौं आएकी थिएँ, चन्द्र दाइलाई भेटेपछि पूरा भयो ।” उहाँले शुरूमा सुन्धारास्थित लालुपाते दोहोरीमा काम गर्नुभयो । काम गर्न थालेपछि अलग्गै कोठा लिएर बस्नुभयो । साँझ ६ बजेदेखि राति १२ बजेसम्म दोहोरी साँझमा बिताउँदा धेरै कुरा सिक्ने अवसर मिल्यो । विस्तारै मान्छे चिन्दै गएपछि अरू दोहोरी साँझबाट पनि अफर आउन थाल्यो । दुई वर्ष लालुपातेमा काम गरिसकेपछि उहाँले त्यहाँ छोड्नुभयो ।
“शोषणको कुरामा म आफूलाई भाग्यमानी ठान्छु । धेरै साथीले तलब नपाएको, ग्राहक, साहुबाटै दुर्व्यवहार सहनुपरेको सुन्दा दुःख लाग्छ । तर, मैले कहिल्यै यस्तो भोग्नु परेन ।”
दोहोरी साँझमा राति काम गर्नुपर्दा महिलाले विभिन्न किसिमका हिंसा सहनुपरेको समाचार धेरै सुनिन्छ । साहु, ग्राहकबाट यौन हिंसा भोग्नुपरेको पनि धेरै सुनिन्छ । तर, ६ वर्षको यस अवधिमा आफूले कुनै पनि दुर्व्यवहार नभोगेको उहाँ बताउनुहुन्छ । “यो कुरामा म आफूलाई भाग्यमानी ठान्छु । धेरै साथीले तलब नपाएको, ग्राहक, साहुबाटै दुर्व्यवहार सहनुपरेको सुन्दा दुःख लाग्छ । तर, मैले कहिल्यै यस्तो भोग्नु परेन,” उहाँ भन्नुहुन्छ ।
उसो त दोहोरी साँझमा काम गर्ने महिलालाई हेर्ने समाजको दृष्टिकोण पनि उस्तै छ । राति त्यो पनि मनोरञ्जन क्षेत्रमा काम गर्नेलाई खासै राम्रो मान्दैन समाज । भूमिका आफूसँग भएको कला र गला देखाउँदैमा यसलाई नराम्रो दृष्टिकोणले हेर्न नमिल्ने बताउनुहुन्छ ।
पहिलो एल्वम
दोहोरी साँझमा काम गर्न थालेको चार वर्ष भएपछि उहाँलाई विक्रम थापाले अब एल्वम पनि निकाल्नुपर्छ भन्ने सल्लाह दिनुभयो । उहाँकै सल्लाहमा भूमिकाले गण्डकी र धौलागिरीमा गाइने रोइला गीत गाउनुभयो । शिव हमालको शब्द रहेको उक्त रोइला त्यो क्षेत्रमा निकै चल्यो । रोइला राम्रो चलेपछि उहाँलाई अर्को गीत गाउने अवसर मिल्यो । दोस्रो गीत उहाँले लोक तथा दोहोरी गायक रामजी खाँणसँग ‘तिउन मिठो बनायो चुकैले’ भन्ने गाउनुभयो । त्यसपछि उहाँलाई पछाडि फर्केर हेर्नु परेन । यस पछिका दिनमा उहाँ स्टेज कार्यक्रममा बढी हिंड्न थाल्नुभयो । “आफ्नो गीत नहुँदा स्टेज कार्यक्रममा अरूको गीतको ट्रयाकमा गाउनुपर्ने थियो । आफ्नो एल्वम निस्केपछि यो बाध्यता पनि हट्यो,” उहाँ सुनाउनुहुन्छ ।
‘स्टेज क्वीन’
दाङ, सुर्खेतमा हुने स्टेज कार्यक्रममा धेरै पटक कला प्रस्तुत गर्नुभएकी भूमिकाले राष्ट्रिय स्तरमा राष्ट्रिय कलाकारसँग पहिलो पटक कावासोतीको वसन्तपुरमा आयोजित महोत्सवमा स्टेज शेयर गर्नुभएको थियो । पहिलो पटक राष्ट्रिय कलाकारको रूपमा आफ्नै गीत गाउन पाउँदाको खुशी भूमिकालाई अहिले पनि उत्तिकै छ । “पहिलो पटक बद्री दाइसँग एउटै स्टेजमा गाउन पाउँदा कति खुशी भएँ कसरी भनूँ ! मैले देखेको सपना त्यही दिन पूरा भयो जस्तो लाग्यो,” उहाँले भन्नुहुन्छ ।
.jpg)
त्यसपछि उहाँलाई कार्यक्रमको धेरै निम्तो आउन थाल्यो । स्टेज कार्यक्रममा बढी व्यस्त हुन थालेपछि दोहोरी साँझको काम छोड्नुभयो । यसपछि त देशमा मात्र होइन, विदेशमा हुने कार्यक्रममा पनि सहभागी हुन थाल्नुभयो । स्टेजमा गएर दर्शकलाई मस्त मनोरञ्जन दिनसक्ने भएकाले आफूलाई ‘स्टेज क्वीन’को उपनाम दिइएको उहाँ बताउनुहुन्छ । अहिलेसम्म २२ भन्दा बढी देशमा गइसक्नुभएकी उहाँ नेपालकै पनि प्रायः सबै जिल्लामा पुग्नुभएको छ । १२ वर्षको अवधिमा आफूले पाएको सफलता सुनाउँदै उहाँ भन्नुहुन्छ, “म आफूलाई पूर्ण भएको मान्दिनँ तर पनि मैले एक पटक गरेको कुनै पनि कामले सफलता दिएको छ । म यसमा सन्तुष्ट छु ।”
भूमिका आफ्ना लागि सांगीतिक क्षेत्र नशा भएको बताउनुहुन्छ । उहाँ सुनाउनुहुन्छ, “संगीत मेरो लागि नशा हो । यो क्षेत्रबाट टाढा गएर बस्न गाह्रो हुन्छ । भोलि अरू नै बाटो रोज्नुपरे पनि यो क्षेत्रलाई चटक्कै छोड्न सक्दिनँ ।” भूमिकाका अनुसार यो क्षेत्रमा अवसर र चुनौती दुवै उत्तिकै छन् ।
हरेक क्षेत्रमा अहिले निकै प्रतिस्पर्धा छ । त्यसमाथि अहिले ‘भाइरल’को जमाना छ । चुनौतीको सामना गर्दै संघर्ष गर्नेहरूका लागि सांगीतिक क्षेत्र आर्थिक रूपमा पनि उत्तिकै सवल भएको उहाँ बताउनुहुन्छ ।
भूमिकाले गाउनुभएका करिब ५० वटा गीतमध्ये केही गीत निकै चलेका छन् । ‘तिउन मिठो बनायो चुकैले’ देखि लिएर पछिल्लो समयको ‘चोली मैलै भो’ गीत निकै चर्चित छन् । प्रकाश दुतराजको शब्द रहेको ‘चोली मैलै भो, मैले तिमीलाई नभन्या मात्रै हो मन पर्या पैल्यै हो’ मा भूमिकाको अभिनय पनि देख्न पाइन्छ । तीजको गीत ‘श्रृङ्गार पटार गरी आउँछु ब्युटीपार्लरमा’ भन्ने गीतले पनि आफूलाई दर्शकस्रोतामाझ चिनाएको उहाँ बताउनुहुन्छ ।
सांगीतिक क्षेत्रमा छोटो समयमा सफल बन्नुभएकी भूमिकालाई यस क्षेत्रमा अरू केही नयाँ काम गर्ने इच्छा छ । उहाँ भन्नुहुन्छ, “मान्छेका इच्छा, आकांक्षा पनि अनेक हुँदा रहेछन् । पहिले दोहोरी साँझमा गीत गाउन पाए हुन्थ्यो भन्ने लाग्थ्यो त्यो पूरा भयो । त्यसपछि एल्वम निकाल्न पाए हुन्थ्यो भन्ने लाग्यो त्यो पनि पूरा भयो । त्यसपछि स्टेज कार्यक्रम गर्न मन लाग्यो । यी सबै गर्दा अहिले यो भन्दा अरू केही नयाँ काम गर्न पाए हुन्थ्यो भन्ने लाग्छ !”
प्रकाशित:
Saturday, June 25, 2022 | 06:55:00 शनिबार, ११ असार, २०७९
