गाउँबाट हजारौं सपना बोकेर शहर छिर्नेहरूको संख्या धेरै छ । कोही पढाइ त कोही जागिर तथा भविष्य निर्माणका लागि शहर पस्ने गर्छन् ।
काठमाडौं उपत्यकाका रेस्टुरेन्ट, दोहोरी साँझ लगायतका मनोरञ्जन क्षेत्रमा यस्तै सपना बोकेर आउने किशोरीहरूको संख्या डरलाग्दो छ । सपनाको पोको बोकेर काठमाडौं छिरेका उनीहरू मनोरञ्जन क्षेत्रमै हिंसाको सिकार भइरहेका छन् ।
दैलेखकी सपना (परिवर्तित नाम)लाई संगीत सिकेर कलाकार बन्नु थियो । विद्यालयमा हुने सांस्कृतिक कार्यक्रममा होस् वा स्थानीय स्तरमा हुने मेला महोत्सव; उहाँ गीत गाउनुहुन्थ्यो । कहिलेकाहीं राष्ट्रिय कलाकारसँग दोहोरी पनि खेल्नुहुन्थ्यो । उहाँको कला देखेर सबैले तारिफ गर्थे । यो तारिफले उहाँलाई राष्ट्रिय स्तरको गायिका बन्न उत्प्रेरित गर्यो । तर, गाउँमा संगीत सिक्ने अवसर थिएन । अनि संगीत सिकेर राम्रो कलाकार बन्ने मोहले उहाँलाई काठमाडौं पुर्यायो ।
‘यति राम्रो कला छ, तपाईंको भविष्य छ है यसमा’ सबैले यसो भन्दा सपनाको खुशी थपिन्थ्यो । तर, भविष्य बनाउने चाहिं कसरी ? उपाय पनि उनीहरू नै बताइदिन्थे– यसको लागि शहर जानु पर्छ । पहाडको उकाली, ओरालीसँगै गीत गाउँदै आएकी सपनालाई गीत गाउन सानैदेखिको रुचि हो । उहाँ लोकदोहोरी सँगै देउडा गीत पनि उत्तिकै मिठो गाउनुहुन्छ । देउडा उहाँको क्षेत्रको पहिचान हो ।
राष्ट्रिय गायिका बन्ने यही धोकोले काठमाडौं पसेकी सपना अहिले रेस्टुरेन्टमा काम गर्नुहुन्छ । रेस्टुरेन्टमा ग्राहकले गर्ने अभद्र व्यवहार, साहुको कचकच, समयमै तलब नपाउने पीडा आदिबीच रुमल्लिनुभएको छ ।
राष्ट्रिय गायिका बन्ने यही धोकोले काठमाडौं पसेकी सपना अहिले रेस्टुरेन्टमा काम गर्नुहुन्छ । रेस्टुरेन्टमा ग्राहकले गर्ने अभद्र व्यवहार, साहुको कचकच, समयमै तलब नपाउने पीडा आदिबीच रुमल्लिनुभएको छ ।
सपनालाई शहरको रहर त्यतिखेरै चढिसकेको थियो जतिखेर उहाँ लोकदोहोरी गीत रेडियोमा सुन्नुहुन्थ्यो । कक्षा ९ मा पढ्दा अंकुरण भएको बीउ एसईई दिंदासम्म फक्रिसकेको थियो शहर पस्न । तर, दिनभर काम गरी साँझ बिहान छाक टार्न धौ–धौ पर्ने सपनाका आमाबुबाको खर्च भरेर काठमाडौं पठाउने हैसियत थिएन । अनि; एसईई दिएर काठमाडौं पस्ने इच्छा त्यत्तिकै सेलायो । गाउँकै विद्यालयमा कक्षा ११, १२ पढ्नुभयो । गीत गाउन भने छोड्नुभएन । कुनै दिन काठमाडौं गई संगीत सिकेर राम्रो कलाकार बन्ने धोको मनको कुनामा बाँकी नै थियो ।
अन्ततः २०७५ जेठ १८ गते काठमाडौं छिर्नु भयो । सामाखुशीमा साथीसँगै बस्नुभयो र संगीत सिक्ने ठाउँको खोजीमा लाग्नुभयो । खोज्दै जाँदा बसुन्धरामा रहेको झरना संगीत कला केन्द्रमा पुग्नुभयो । त्यहाँ गएर बुझ्दा दिनको एक घण्टाको दरले सिकाइने र मासिक सात हजार रुपैयाँ तिर्नुपर्ने भयो । त्यत्रो पैसा सपनासँग थिएन । अझै मिलाइदिन आग्रह गर्नुभयो तर सञ्चालक मानेनन् । उहाँले केही दिन सिकेर पैसाकै कारण छोड्नुभयो ।
कला सिक्नु त छँदैछ । अनि सपना कामको खोजीमा लाग्नुभयो । एउटा फाइनान्समा काम पाउनुभयो । तर, काम त्यति सहज नभएकोले त्यो जागिर छोड्नुभयो ।
सपनासँगै बस्ने साथी रेस्टुरेन्टमा काम गर्नुहुन्थ्यो । उहाँले सपनाको लागि माछापोखरीमा रहेको सुनौलो रोधीघरमा काम खोजिदिनुभयो । काम थियो वेटरको तर उहाँले होटेलको सरसफाइदेखि भाँडा माझ्ने र ग्राहकलाई समयसम्म दिनुपर्थ्यो। साँझ ५ बजेदेखि राति १२ बजेसम्म काम गर्नुपर्थ्यो ।
भने अनुसार काम नगर्दा साहुले जागिरबाट निकाल्ने धम्की दिन्थे । काम शुरू गरेको तीन महिनासम्म पनि तलब पाउनुभएन । अन्ततः काम छोड्ने निर्णय गर्दा तीन महिना काम गरे बापत १ हजार ५ सय मात्रै पाउनुभयो ।
लोकदोहोरी गाउन सक्ने भए पनि सपनालाई गीत गाउनभन्दा ग्रहाकसँग बढी बस्नुपर्छ । उनीहरूलाई बढीभन्दा बढी खुशी पार्नुपर्छ । काममा जाँदा आफ्नो इच्छाको होइन, मालिकको इच्छाको लुगा लगाउनु पर्छ । सकेसम्म भित्री अंग देखिने, छोटा छोटा लुगा लगाउनु पर्छ ।
त्यसपछि उहाँ पानको पात रोधीघरमा जानुभयो । त्यहाँ मासिक ६ हजार दिने कुरा भयो । काम भने त्यहाँ पनि उस्तै थियो । साहुको व्यवहार पनि उस्तै । ६ महिना काम गरेर त्यहाँ पनि छोड्नुभयो । त्यसपछि फेसबुक रोधीघरमा जानुभयो । त्यहाँ मासिक ८ हजार दिने कुरा भयो । व्यवहार चाहिं उस्तै ।
त्यसपछि ढुकढुकी रोधी घरमा जानुभयो । त्यहाँ १२ हजार मासिक तलब थियो र समयमा पैसा कहिल्यै नदिने । त्यहाँ केही समय काम गर्नुभयो र अहिले अर्कै रोधीघरमा हुनुहुन्छ ।
धोको गाउने, काम अर्कै !
लोकदोहोरी गाउन सक्ने भए पनि सपनालाई गीत गाउनभन्दा ग्रहाकसँग बढी बस्नुपर्छ । उनीहरूलाई बढीभन्दा बढी खुशी पार्नुपर्छ ।
काममा जाँदा आफ्नो इच्छाको होइन, मालिकको इच्छाको लुगा लगाउनु पर्छ । सकेसम्म भित्री अंग देखिने, छोटा छोटा लुगा लगाउनु पर्छ । “चिसोको समयमा समेत शरीर ढाक्ने लुगा लगाउन मिल्दैन । मेकअप राम्रोसँग नगरेको भए उतिखेरै बाहिर निकाल्छन् । साहुकै लागि भए पनि ज्याकेट निकालेर राख्नुपर्छ,” सपना भन्नुहुन्छ ।
नेपाल सरकारले श्रमिकको तलब मासिक न्यूनतम १३ हजार ४ सय ५० तोकेको छ । तर, उहाँले कहिल्यै यति तलब पाउनुभएन । अझ, नियुक्तपत्र त के हो उहाँलाई थाहासम्म छैन ।
कस्ता–कस्ता ग्राहक !
फेसबुक रोधीघरमा काम गर्दा एक दिन पोखरा घर भएका ग्राहक आए । उनले सपनासँगै बसेर वाइन खाने बताए । सपनालाई मन थिएन तर साहुले भनेपछि बाध्यताले खानुपर्यो । “त्यो खाएपछि मलाई होसै रहेन, त्यसपछि के भयो थाहै पाइनँ । होस् आउँदा रातको १२ बज्नै लागेको थियो, त्यहाँ कोही थिएन,” सपना सम्झनुहुन्छ ।
उहाँ नशामा लट्ठ भएको वेला त्यो केटाले फोटो खिचेर सपनाको फेसबुकका साथीहरूलाई पठाइसकेको रहेछ । कोठामा पुगेपछि साथीहरूले पठाएको म्यासेज हेर्दा पो थाहा भयो ।
त्यसपछि पनि त्यो केटाले छोडेन । फोटो देखाउँदै बाहिर भेट्न बोलाउन थाल्यो । उसले बोलाएको ठाउँमा नगए फोटो सामाजिक सञ्जालमा राखिदिने धम्की दिन्थ्यो । यो घटनाले सपना मानसिक रूपमा विक्षिप्त हुनुभयो ।
त्यो फोटो सपनाका गाउँले, साथीभाइ सबैले देखिसकेका थिए । त्यसपछि सबैबाट प्रश्नको वर्षा हुन थाल्यो । उहाँलाई लुकेर बस्नुपर्ने बाध्यता आयो । अरूको अगाडि शिर ठाडो पारेर हिंड्न गाह्रो भयो । “के सपना बोकेर आएको थिएँ, यहाँ आएर के भयो ! मैले यस्तो हुन्छ भन्ने त कल्पना समेत गरेको थिइनँ । यहाँ त कामको नाममा केटीहरूलाई बेच्दा रहेछन्,” सपना दुखेसो पोख्नुहुन्छ ।
त्यसपछि पनि त्यो केटाले छोडेन । फोटो देखाउँदै बाहिर भेट्न बोलाउन थाल्यो । उसले बोलाएको ठाउँमा नगए फोटो सामाजिक सञ्जालमा राखिदिने धम्की दिन्थ्यो । यो घटनाले सपना मानसिक रूपमा विक्षिप्त हुनुभयो । उहाँ भन्नुहुन्छ, “कति दिन त मर्ने सोच पनि आयो तर धन्न दुर्घटना चाहिं भइहालेन । यो कुरा सम्झँदा अहिले पनि निकै पीडा हुन्छ ।”
साह्रै पीडा भएपछि उहाँ पीडितको पक्षमा बोलिदिने एउटा संस्थामा पुग्नुभयो । अधिकारकर्मीको सहायतामा उक्त केटाविरुद्ध उजुरी दिनुभयो । उजुरीपछि त्यो केटा पनि बोल्न छोड्यो, उजुरी पनि त्यत्तिकै थन्कियो ।
अहिले सपना आफू जस्तै समस्यामा परेका किशोरीहरूको बारेमा आवाज उठाउनुहुन्छ । उहाँ भन्नुहुन्छ, “सपना बोकेर काठमाडौं आउन त साह्रै गाह्रो पो रहेछ । आफूले त दुः ख पाएँ पाएँ म जस्तो पीडा कसैले भोग्न नपरोस् । त्यसैले आफूभन्दा पछि आउने बहिनीहरूलाई सेचत रहन आग्रह गर्ने गरेको छु ।”
प्रकाशित:
Sunday, August 07, 2022 | 08:00:00 आइतबार, २२ श्रावण, २०७९
